Toàn cảnh: Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn

Ngày 4 - 6/6, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XIV tiến hành hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn các thành viên Chính phủ.

Kết thúc phần trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết phiên chất vấn diễn ra sôi nổi, Bộ trưởng trả lời thẳng thắn, trách nhiệm. Thời gian qua, ngành GTVT đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên so với nhu cầu, cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa để đáp ứng đòi hỏi thực tiễn cả về quy hoạch; chất lượng đào tạo lái xe; ý thức tham gia giao thông; giải quyết ùn tắc giao thông tại các thành phố lớn; chất lượng đầu tư công trình; xử lý bất cập liên quan đến BOT,... những yếu kém có nguyên nhân từ thể chế và cả nguyên nhân về điều hành...

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu rà soát lại các quy hoạch giao thông, khẩn trương nghiên cứu dự án khả thi tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam; tập trung nguồn lực xây dựng các công trình lớn, quan trọng, thiết yếu, đảm bảo kết nối thông suốt giữa các trung tâm kinh tế; có giải pháp thu hút mạnh các thành phần kinh tế, nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư các công trình giao thông, bảo đảm hài hòa các lợi ích; xử lý dứt điểm các điểm đen về giao thông; xử lý ùn tắc giao thông đô thị; tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các trường hợp tiêu cực, vi phạm về ATGT, đào tạo, sát hạch cấp giấy phép lái xe; tăng cường giáo dục ý thức chấp hành giao thông, văn hóa giao thông; rà soát lại các trạm BOT để có giải pháp khắc phục những tồn tại, quyết toán tất cả các dự án; xử lý dứt điểm các dự án đặt không đúng vị trí...

Rà soát lại các dự án, xử lý nghiêm mọi vi phạm

Giải trình thêm các vấn đề ĐBQH quan tâm chất vấn, về vấn đề có hay không ở địa phương chỉ có 1 số doanh nghiệp thắng thầu các công trình giao thông, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng quan điểm của Chính phủ là mọi công trình đều phải được thực hiện trên cơ sở quy định của pháp luật; nếu có việc thông thầu, tăng khống khối lượng... sẽ bị xem xét xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Việc đầu tư các công trình BOT là chủ trương đúng đắn nhằm huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển hạ tầng giao thông. Những năm qua, việc thu hút BOT đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo giao thông đất nước, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên bên cạnh đó còn rất nhiều bất cập về vị trí đặt trạm, mức thu phí, thời gian thu phí... 

Để giải quyết những bất cập nêu trên, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chức năng rà soát, có giải pháp khắc phục các bất cập nêu trên để bảo đảm hài hòa lợi ích của nhân dân, nhà nước, nhà đầu tư. Cụ thể là, nghiên cứu ban hành, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật nhằm hoàn thiện thể chế về BOT để khắc phục những bất cập hiện hành; rà soát lại các dự án BOT; xây dựng quy hoạch và công khai  quy hoạch BOT để nhân dân biết, giám sát; chỉ đầu tư BOT trên các tuyến mới để nhân dân có sự lựa chọn; lựa chọn các nhà đầu tư bằng hình thức đấu thầu, bảo đảm công khai, minh bạch, cạnh tranh; xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của pháp luật...

Rà soát lại quy trình đào tạo lái xe

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) cho rằng chất lượng đào tạo lái xe cả lý thuyết và thực hành hiện nay rất kém, có tiêu cực trong thi cử, Bộ trưởng có giải pháp gì để khắc phục? 

Trả lời đại biểu Bộ trưởng cho biết về quy định hiện nay, đào tạo lái xe đều có giáo trình, quy trình đào tạo cả về lý thuyết và thực hành, ban hành công khai, minh bạch, có hội đồng giám sát,... nhưng thực tế cũng có những bất cập, Bộ xin tiếp thu ý kiến đại biểu và cho biết sẽ tiến hành rà soát để điều chỉnh lại quy trình, giáo trình, thời gian đào tạo nhằm bảo đảm chất lượng, đồng thời xử lý nghiêm tiêu cực ở các cơ sở đào tạo.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An): Thời gian qua công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch trong ngành bộc lộ bất cập, có dấu hiệu buông lỏng, gây lãng phí. Giải pháp nào khắc phục tình trạng trên?

Bộ trưởng thừa nhận nhận vừa qua quy hoạch giao thông có đủ, từ đường bộ đến hàng không nhưng công tác quản lý quy hoạch còn bất cập. Theo Luật đường sắt, Bộ và cơ quan chức năng có trách nhiệm quản lý phần đất triển khai xây dựng và phần đất đảm bảo an toàn tàu chạy, còn hành lang lộ giới thì giao chính quyền địa phương để đảm bảo sau này có thể sử dụng.

Tuy nhiên công tác phối hợp giữa Bộ và chính quyền chưa tốt nên quy hoạch quản lý kém, chất lượng quy hoạch thấp, một số quy hoạch lạc hậu, điều này có thể thấy bên hàng không cũng rất nhiều. Việc này chúng tôi xin rút kinh nghiệm.

Bên trong những km đường 1000 tỷ là gì?

Đại biểu Đặng Thuần Phong (Bến Tre) chất vấn, về chi phí làm đường. Bộ trưởng nghĩ như thế nào khi công nghệ kỹ thuật hiện đại như nhau nhưng 1 km đường của ta từ 700 đến 1.000 tỷ, còn các nước khác chỉ vài ba trăm tỷ. Tuổi thọ đường xá của họ khoảng 50 năm, của ta thì 2 đến 3 năm xuống cấp. Bộ trưởng cho biết bên trong vấn đề này là gì?

Trả lời đại biểu Bộ trưởng cho biết, có nhiều dư luận nói rằng, đầu tư giao thông ở Việt Nam chi phí đắt, tuổi thọ kém và không đảm bảo so với mặt bằng trong khu vực. Việc này Chính phủ cũng đã chỉ đạo các bộ, ngành, trong đó có Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải cung cấp các thông tin liên quan đến suất đầu tư của đường ở Việt Nam với các nước trong khu vực.

Theo Bộ trưởng, chúng ta xây dựng đường phụ thuộc vào nền móng, nếu nền móng yếu như đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng sông Hồng, đồng bằng ven biển miền Trung thì chúng ta phải xử lý đất yếu, vì lớp đất yếu dày có thể 30, 40m và xử lý nền đất yếu này rất tốn kém.

Đất của chúng ta khu vực đó là dất yếu, muốn dùng đất chất lượng tốt để đắp nền đường chúng ta cũng phải vận chuyển và tất cả các khoản chi phí này sẽ khác nhau với từng địa phương, từng nước khác nhau.

Đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng, thu hồi đất. Một số nước chi phí giải phóng mặt bằng thấp nhưng chi phí giải phóng mặt bằng của chúng ta hiện nay liên quan đến nhà cửa, kiến trúc,... cũng tùy theo khu vực.

Do đó, suất đầu tư hiện nay nếu nói rằng từ 700 đến 1.000 tỷ/km cũng có thể đúng, đúng với một số đoạn chứ không phải đúng hết tất cả. Có những đoạn đường chúng ta làm giá rất thấp, có những đoạn đường làm giá cao, tùy thuộc vào địa chất, địa hình và giải phóng mặt bằng.

Còn bóc tách lại theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hiện nay, Bộ Xây dựng chủ trì cùng với Bộ Giao thông sẽ tiến hành thi công một số đoạn đường cao tốc thuần túy với công nghệ mới để chúng ta có được suất đầu tư. Hiện nay Bộ Xây dựng cũng rất tích cực, đã xây dựng đề cương, báo cáo Chính phủ, Bộ Giao thông đang phối hợp sắp tới sẽ triển khai một vài đoạn ở phía Bắc, miền Trung và phía Nam. Chúng ta giám sát chặt chẽ các ca máy, giám sát chặt chẽ chi phí để chúng ta có được suất đầu tư đại diện cho các khu vực.

Vì sao chênh lệch giữa hợp đồng và kiểm toán dự án BOT

Các đại biểu: Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình); Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc); Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đề nghị Bộ trưởng làm rõ bất cập về số năm, vị trí đặt trạm thu phí BOT; trách nhiệm, giải pháp xử lý vấn đề chênh lệch cốt đường với nền nhà dân sau cải tạo; tiến độ thực hiện thu phí không dừng tại các trạm BOT; giải pháp phát triển giao thông vùng Tây Bắc;...

Về chênh lệch chi phí đầu tư và số năm thu phí giữa hợp đồng và kết quả kiểm toán đối với các dự án BOT, Bộ trưởng cho biết việc chênh lệch là do hợp đồng được ký ban đầu dựa trên tính toán về kinh phí đầu tư và kinh phí dự phòng; trước khi quyết toán Bộ GTVT đề nghị kiểm toán vào kiểm tra lại, dựa trên kết quả đó để điều chỉnh lại hợp đồng để đảm bảo quyền lợi chung của người dân, nhà nước và doanh nghiệp. 

Về chênh lệch cao độ giữa đường và nhà dân sau khi nâng cấp, Bộ trưởng cho biết, luật pháp có quy định cốt, nền dự án giao thông ở đô thị, Bộ căn cứ vào đó để khống chế cốt đường. Tuy nhiên khu vực nggoài đô thị không quy định nên trong thời gian vừa qua có hiện tượng trên. Bộ trưởng thừa nhận có trách nhiệm của Bộ GTVT, trách nhiệm địa phương và cho biết về lâu dài Bộ sẽ tiến hành thực hiện giải pháp cào bóc mặt đường cũ, sau đó tiến hành thảm mới để không nâng cốt quá cao. 

Về tiến độ thu phí không dừng, Bộ trưởng cho biết, toàn bộ các trạm BOT sẽ phải hoàn thành thu phí tự động vào cuối năm 2019. Đây là giải pháp công khai minh bạch, Bộ đang quyết liệt chỉ đạo thực hiện để hoàn thành kế hoạch đề ra. 

Về phát triển giao thông khu vực Tây Bắc, Bộ rất hiểu tình hình khó khăn của vùng này, Bộ trưởng cũng đã đi thực tế và tham mưu cho Chính phủ thực hiện các dự án, tuy nhiên do điều kiện ngân sách hạn chế, nên nhiều công trình, dự án chưa có điều kiện bố trí vốn. Bộ sẽ tiếp tục khảo sát thực tế để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn

Xử lý nghiêm tiêu cực trong các dự án BOT

Đại biểu Lý Tiết Hạnh (Bình Định), Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre); Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) hỏi về giải pháp căn cơ để hoàn thiện thể chế liên quan đến các dự án BOT; biện pháp giám sát thực hiện dự án để tránh sai phạm, hài hòa lợi ích? Tiến độ tái cơ cấu doanh nghiệp tàu thủy? Tiến độ nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn qua Bình Định?

Về Quốc lộ 1 đoạn qua Bình Định hư hỏng nặng, chưa nâng cấp, Bộ trưởng cho biết việc đường xuống cấp là do ảnh hưởng nghiêm trọng của thiên tai, xe quá tải,... Bộ đã chỉ đạo duy tu, sửa chữa nâng cấp, tuy nhiên do kinh phí duy tu chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu, nên việc cải tạo, nâng cấp mặt đường còn hạn chế. Bộ đang tiến hành rà soát, nghiên cứu để có giải pháp xử lý triệt để? 

Bộ trưởng cho biết, thời gian tới tiếp tục rà soát, sửa đổi để hoàn thiện các quy định liên quan đến BOT. Đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm các sai phạm của cán bộ, công chức trong ngành nếu phát hiện các sai phạm liên quan đến BOT....

Về tái cơ cấu doanh nghiệp tàu thủy, việc tái cơ cấu Vinashine chưa hiệu quả, bộ đang tiến hành nhiều giải pháp để tiếp tục thực hiện. Còn đối với Vinaline, sau khi tái cơ cấu năm 2017 doanh nghiệp này đã có lãi trên 500 tỷ đồng, năm nay đặt kế hoạch lãi là 700 tỷ đồng, sắp tới sẽ thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng,...

Việc đấu thầu BOT được tổ chức chặt chẽ

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) chất vấn: Doanh nghiệp phản ánh tình trạng ở một số địa phương chỉ có một, hai doanh nghiệp được chỉ định thầu hoặc đấu thầu có dàn xếp các dự án giao thông, doanh nghiệp bên ngoài không "chen chân vào được", dẫn đến tình trạng đội vốn đầu tư, một số nhà đầu tư không đủ năng lực, kéo dài dự án,... vậy có tình trạng này hay không, giải pháp khắc phục như thế nào?

Bộ trưởng cho biết, theo quy định mọi dự án BOT đều được tổ chức đấu thầu và thông báo mời thầu công khai trên mạng. Tuy nhiên thực tế thời gian qua, có thể nhiều nhà đầu tư chưa rõ thủ tục hoặc ít quan tâm,... nên dẫn đến có những dự án BOT dù đã kéo dài thời gian thông báo mời thầu nhưng chỉ có 1 nhà thầu tham gia,... nên không thể tổ chức đấu thầu (ít nhất có 2 nhà thầu đăng ký trở lên), buộc Bộ GTVT phải chỉ định thầu theo quy định.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng khẳng định việc đấu thầu được tổ chức chặt chẽ theo quy định của pháp luật. Nếu phát hiện trường hợp thông thầu, Bộ sẽ xử lý nghiêm theo quy định. Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng mời Bộ Xây dựng thẩm tra các dự án của Bộ GTVT, từ vị trí đặt trạm, mức thu phí và quá trình triển khai dự án đều có sự giám sát chặt chẽ.

Tranh luận lại với Bộ trưởng, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị Bộ trưởng nêu rõ là "có hay không có?" nếu có thì xử lý như thế nào? 

Nếu có sai sót liên quan đến Bộ, chúng tôi sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm

Trả lời các ý kiến tranh luận của ĐBQH liên quan đến dự án BOT, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, về thể chế, chúng tôi tiếp thu ý kiến đại biểu, việc ban hành Luật Đầu tư theo hình thức PPP thì sẽ giải quyết được những vấn đề hiện nay. Trước đây chúng ta chưa có Luật, Nghị định cũng chưa hoàn chỉnh, chúng tôi cũng chỉ bám theo những quy định tại thời điểm đó.

Nhóm vấn đề liên quan đến người dân, khi triển khai dự án, chúng tôi đã lấy ý kiến của UBND các cấp. Hiện chúng ta cũng chưa có quy định cụ thể là lấy ý kiến ai, cụ thể như thế nào, do đó, trong quá trình làm, chúng tôi đều thống nhất với UBND, thậm chí UBND các cấp triển khai giải phóng mặt bằng để triển khai dự án. Tại một số địa phương, chúng tôi còn lấy ý kiến của đoàn đại biểu Quốc hội. Khi thực hiện dự án, chúng tôi căn cứ vào quy hoạch và chấp hành nghiêm.

Một số dự án chúng ta thấy rằng dân xây dựng nhà nhiều nhưng cốt nền không đồng đều. Chúng ta phải lấy bình quân, đảm bảo cốt theo quy định nên một số hộ nền nhà thấp, chúng tôi đã triển khai các đường dân sinh, đường gom kết nối.

Về chi phí qua trạm BOT, chúng tôi cố gắng giảm thấp nhất. Về lâu dài thì chúng ta sẽ chỉ triển khai trên đường song hành.

Về tranh chấp giữa nhà đầu tư với Bộ GTVT và các cơ quan có liên quan, chúng ta sẽ thực hiện theo đúng quy định của Luật Dân sự.

Đối với việc chỉ định thầu, Bộ triển khai theo quy định của pháp luật. Việc gì cho phép, Bộ mới làm. Có những dự án, chúng tôi phải xin và có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ mới triển khai. Việc làm này hết sức công khai, minh bạch. Cơ quan nhà nước có thể kiểm tra, xử lý vi phạm nếu có.

Về một số công trình dân sinh thiết kế chưa hợp lý, trong quá trình thực hiện, chúng tôi đã có điều chỉnh. Trong khả năng dự án còn tài chính chúng tôi đều có điều chỉnh bổ sung đảm bảo phương án tốt nhất có thể cho người dân.

Về trách nhiệm cá nhân có liên quan với những kết luận của kiểm toán, tôi xin nhắc lại, kiểm toán chỉ ra thời gian giảm là do chúng ta chưa sử dụng dự phòng. Giai đoạn triển khai dự án, lãi suất ngân hàng rất cao. Lập dự án lúc đó phải căn cứ vào mức lãi suất nào. Những phần dự phòng không cần dùng đến hoặc đẩy nhanh tiến độ hoặc làm hồ sơ kỹ nên không phát sinh khối lượng... Những phần không sử dụng này không phải là thất thoát. Hợp đồng nêu rõ là chúng ta sẽ căn cứ vào kết quả quyết toán để điều chỉnh thời gian thu phí. Việc ký ban đầu là ký hợp đồng trên dự án để nhà đầu tư có điều kiện để triển khai các bước tiếp theo.

“Xin khẳng định lại nếu có sai sót liên quan đến Bộ GTVT, chúng tôi sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật, hoặc nếu liên quan đến Ngân hàng Nhà nước, hoặc các cơ quan có liên quan, chúng ta sẽ thực hiện đúng theo quy định của pháp luật”, Bộ trưởng nói.

Cần điều chỉnh tổng thể quy hoạch các thành phố lớn

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình); Nguyễn Thị Xuân Thu (Khánh Hòa); Trần Văn Quý (Hưng Yên) chất vấn về tiến độ thực thiện và trách nhiệm của Bộ GTVT trong giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông tại các thành phố lớn; giải pháp căn cơ để giảm tai nạn giao thông?; có lãng phí trong thực hiện dự án nối cao tốc Pháp Vân  - Cầu Rẽ với cao tốc Hà Nội - Hải Phòng không, khi cầu đã làm xong nhưng chưa có đường nên chưa đi được?

Về giải pháp giảm ùn tắc giao thông, Bộ trưởng cho rằng, chúng ta đã triển khai nhiều giải pháp nhưng tình hình ùn tắc giao thông tại các thành phố lớn vẫn phức tạp. Bộ trưởng cho biết, các đô thị lớn của chúng ta đã phát triển hàng trăm năm, quy hoạch điều chỉnh nhiều lần nhưng không sát thực tế, nên những giải pháp đưa ra mới chỉ mang tính tình thế, dù chúng ta rất quyết tâm. Do vậy cần có sự điều chỉnh tổng thể quy hoạch ở các thành phố lớn để có giải pháp căn cơ.

Về giải pháp kéo giảm TNGT, thời gian qua chúng ta đã thực hiện quyết liệt các giải pháp để thực hiện, tình hình đã có chuyển biến theo hướng tích cực nhưng số người chết vẫn cao. Thời gian tới, cần tiếp tục tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, gắn liền với việc tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân khi tham gia giao thông,...

Về câu hỏi có lãng phí hay không trong dự án đường nối 2 cao tốc, Bộ trưởng cho biết đã trực tiếp làm việc với Hưng Yên, Hà Nam về vấn đề này. Hiện việc bố trí vốn cho dự án đã được trình Quốc hội, khi Quốc hội thông qua sẽ triển khai thực hiện dự án nhằm hoàn thiện hệ thống hạ tầng nối các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ...

Xử lý nghiêm xe quá khổ, quá tải

Đại biểu Nguyễn Sĩ Cương (Ninh Thuận) chất vấn giải pháp ngăn chặn tình trạng phương tiện không đủ điều kiện (cơ nới, hoán cải, quá khổ, quá tải...) vẫn lưu hành? Thừa nhận có hiện tượng này, Bộ trưởng cho biết, Bộ và các cơ quan trực thuộc đã triển khai các giải pháp, trong đó giải pháp căn cơ là ghi lại hình ảnh, thông số phương tiện (kích thước, chiều cao, rộng...) trong giấy phép lưu hành để các cơ quan chức năng khi kiểm tra có hình ảnh, số liệu để xử lý nghiêm vi phạm. 

Đại biểu Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng, tình trạng xe quá tải phá nát đường dân sinh nhiều năm, nhiều nơi, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nhưng chưa được xử lý triệt để. Đề nghị Bộ trưởng cho biết tồn tại này thuộc trách nhiệm của ai? Tình trạng trên có thể xử lý dứt điểm được hay không?

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng cho biết, vừa qua, các cơ quan chức năng tổ chức tăng cường tuần tra kiểm soát xử lý xe quá khổ, quá tải. Theo đó, trước năm 2011 tình trạng xe quá tải quá khổ hoạt động phổ biến, đến thời thời điểm này theo thống kê, hiện còn 10% xe tải quá khổ quá tải nhưng chỉ hoạt động phạm vi hẹp, chủ yếu trên địa bàn các tỉnh, ít trường hợp đi xuyên liên tỉnh vì đã có sự tăng cường kiểm tra, kiểm soát. Hiện bộ chỉ đạo Tổng cục Đường bộ phối hợp các cơ quan để tăng cường kiểm tra xử lý tận gốc, để bảo quản đường nhà nước đầu tư cho nhân dân.

Tranh luận lại với Bộ trưởng, đại biểu Nguyễn Sĩ Cương cho rằng việc xử lý xe quá khổ quá tải cần giải pháp mạnh tay hơn, không chỉ là chụp ảnh, ghi các thông số trên giấy đăng kiểm mà cần thiết phải thu hồi đăng kiểm. Trả lời đại biểu, Bộ trưởng cho biết, theo quy định hiện hành có thể xử lý hành chính hoặc thu hồi giấy phép tùy theo mức độ vi phạm của chủ phương tiện. Nếu cả hệ thống chính trị vào cuộc, tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt các tuyến tỉnh lộ, huyện lộ sẽ xử lý được tình trạng xe quá tải...

Bộ nhận trách nhiệm "tham mưu kém" về đường sắt

Đại biểu Tô Thị Bích Châu (TPHCM), Dương Trung Quốc (Đồng Nai) chất vấn về giải pháp nâng cao chất lượng vận tải đường sắt và giải pháp giảm tai nạn giao thông đường sắt;... trả lời đại biểu, Bộ trưởng cho biết, đường sắt là tuyến đường quan trọng của đất nước, nếu giải quyết tốt sẽ giảm tải cho đường bộ rất nhiều, tuy nhiên ngành GTVT "tham mưu kém" nên chưa có giải pháp hình thành tuyến đường sắt Bắc - Nam đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật. Bộ nhận trách nhiệm của ngành trong công tác tham mưu. 

Về tai nạn giao thông đường sắt, bộ trưởng cho biết, hiện vẫn còn hơn 5719 đường giao cắt, trong đó 1519 giao cắt do Tổng công ty Đường sắt quản lý có bố trí có gác chắn, còn hơn 4200 đường dân sinh tự mở không có gác chắn,... Bộ đã làm việc với các địa phương để có giải pháp gắn trách nhiệm cụ thể của ngành, của địa phương trong thực hiện các giải pháp nhằm kéo giảm tai nạn giao thông đường sắt như: Dứt khoát không phát sinh thêm đường giao cắt mới, tăng cường cảnh báo tự động, tuyên truyền cho người dân nâng cao ý thức giao thông...

Bộ trưởng khẳng định, đường sắt là loại hình vận tải đặc biệt, cần quản lý chặt chẽ để đảm bảo an toàn, tuy nhiên thời gian qua, do tình hình khó khăn nên chúng ta chưa có giải pháp căn cơ để đảm bảo tuyệt đối an toàn giao thông đường sắt. Về lâu dài, để nâng cao chất lượng vận tải đường sắt, Bộ đã xây dựng dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam trình các cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt để đầu tư nâng cấp hệ thống đường sắt trong thời gian tới.

Tranh luận lại với Bộ trưởng, đại biểu Bích Châu cho rằng, Bộ chưa quan tâm đến đường sắt vì trong báo cáo rất sơ sài, bên cạnh đó, Bộ trưởng chưa có giải pháp cụ thể để ngăn chặn tình trạng tai nạn giao thông đường sắt xảy ra liên tục như những ngày vừa qua. Đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng không phải do Bộ "tham mưu kém" mà hầu như "bỏ rơi" đầu tư cho đường sắt vì đầu tư cho đường bộ dễ chia sẻ lợi ích hơn....

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TPHCM) cho rằng, Bộ trưởng nhận trách nhiệm về những vấn đề yếu kém của ngành đường sắt xảy ra trong thời gian vừa qua. Tôi rất hoan nghênh về tinh thần đó. Nhưng tôi nghĩ với những yếu kém kéo dài, liên tục xảy ra trong thời gian vừa qua, Bộ Giao thông vận tải và đồng chí Bộ trưởng không đủ sức để chịu trách nhiệm, bởi vì đó là tính mạng của người dân, đó là vấn đề không phát huy được hiệu quả của ngành đường sắt để chia sẻ với các phương tiện khác, làm cho lợi thế của ngành đường sắt giảm đi rất nhiều.

Tôi đề nghị và cử tri cũng mong muốn Bộ trưởng đưa ra những giải pháp vừa có tính cấp bách, vừa có tính chiến lược lâu dài để khắc phục vấn đề này chứ không phải chỉ đơn giản là vấn đề trách nhiệm.

Ví dụ, vấn đề có thể khắc phục được ngay là vấn đề chất lượng toa tàu, vấn đề vệ sinh và chất lượng dịch vụ trên đoàn tàu. Gần đây tôi đã đi đường sắt và thấy chất lượng dịch vụ, nhất là vấn đề vệ sinh đã làm cho người đi tàu rất nản lòng và phật ý, không đủ để khuyến khích người dân đi tàu.

Bộ trưởng tiếp thu ý kiến của đại biểu để chấn chỉnh hoạt động dịch vụ đường sắt trong thời gian tới.

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày báo cáo

100% kiến nghị của cử tri đã được xem xét, trả lời

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XIV do Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày nêu rõ, thông qua 1383 cuộc tiếp xúc cử tri trước và sau Kỳ họp thứ 4, 63 Đoàn ĐBQH đã tổng hợp được 2099 kiến nghị của cử tri có nội dung liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan tư pháp. Các kiến nghị đã được chuyển đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết, đến nay toàn bộ các kiến nghị đã được xem xét, trả lời (đạt 100%) cụ thể:

Về công tác điều hành của Chính phủ, toàn bộ 1993 kiến nghị, chiếm 95% kiến nghị cử tri gửi đến Chính phủ đều đã được nghiên cứu và trả lời. Trong đó, 1474 kiến nghị (73,96%) được giải trình, cung cấp thông tin cho cử tri, 162 kiến nghị (8,13%) đã được tiếp thu, giải quyết dưới một số hình thức, như sửa đổi một số văn bản không còn phù hợp (37 văn bản); tổ chức thanh tra xử lý vi phạm đối với một số vấn đề mà cử tri nêu như quản lý khai thác cát; tình hình lạm thu tại các trường học, bạo hành tại một số cơ sở mầm non; vi phạm tại một số cơ sở khám chữa bệnh, sản xuất kinh doanh thuốc; tình trạng doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội, việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông BOT..... Đặc biệt, theo phản ánh của cử tri Vĩnh Long, Quảng Ngãi, Bình Phước về tình trạng lãng phí, sử dụng đất công không hiệu quả, Thủ tướng đã ban hành ngay Chỉ thị 01/CT-TTg chỉ đạo rà soát, điều chỉnh, hủy bỏ các dự án, công trình đã quá 3 năm chưa thực hiện. 

Qua kiểm tra, rà soát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, 78 nghìn ha đất công đã được đưa vào sử dụng; Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 57/2018/NĐ-CP tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, nút thắt trong thu hút đầu tư cho nông nghiệp mà cử tri nhiều địa phương kiến nghị qua nhiều kỳ họp,...

Đối với 357 kiến nghị (17,91%) đang được giải quyết, có 83,5% kiến nghị dự kiến sẽ giải quyết xong trong năm 2018 (tăng 4 lần so với kỳ trước). "Đây là điểm mới, tích cực trong công tác giải quyết kiến nghị cử tri kỳ này", Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải cho biết. 

Qua kết quả giám sát của UBTVQH và đánh giá của 59/59 Đoàn ĐBQH đều cho thấy, việc giải quyết kiến nghị cử tri của các bộ, ngành kỳ này có sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng cũng như thời hạn trả lời. Nhiều bộ, ngành đã được một số Đoàn ĐBQH đánh giá cao trong giải quyết nhanh chóng, dứt điểm một số kiến nghị cụ thể của địa phương, như Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Công thương; Giao thông vận tải; Tài chính; Lao động - Thương binh và Xã hội; Thông tin và Truyền thông; cử tri phường Hòa Hải (Đà Nẵng) kiến nghị về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; cử tri Khánh Hòa kiến nghị về cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất (nhà lưới, nhà kính) phục vụ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; hay cử tri Hà Tĩnh, Bình Định, Ninh Bình... kiến nghị về đối tượng được vay vốn lưu động, chuyển đổi chủ tàu, tạo điều kiện để ngư dân đầu tư khai thác thủy sản xa bờ, đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, giải quyết xong trong vòng 30 ngày...

Một số bộ, ngành có số lượng kiến nghị cử tri nhiều, khối lượng công việc lớn nhưng Bộ trưởng đã trực tiếp chỉ đạo và ký văn bản trả lời, thể hiện trách nhiệm cao đối với cử tri, vì vậy nhiều vấn đề đã được giải quyết dứt điểm, như Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (208 kiến nghị), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (171), Bộ Tài nguyên và Môi trường (159), Bộ Giáo dục và Đào tạo (148)... Đặc biệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Y tế còn cung cấp số điện thoại ngay trong văn bản trả lời để tiếp nhận, xử lý những vấn đề mà cử tri kiến nghị. 

Việc giải quyết các kiến nghị về chính sách thu hút đầu tư, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, được Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các Bộ: Công thương, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Khoa học và Công nghệ,... đề ra nhiều giải pháp hiệu quả; Thủ tướng đã có buổi đối thoại với nông dân để lắng nghe nguyện vọng, kịp thời chỉ đạo tháo gỡ khó khăn cho nông dân. Quý I khu vực nông nghiệp đạt được kết quả tăng trưởng vượt trội (3,76%), cao nhất trong 12 năm qua. Nhiều kiến nghị nêu tại kỳ trước đã được tích cực tổ chức thực hiện.

Theo Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải, sự nỗ lực cao của Chính phủ, Thủ tướng, các bộ trưởng, trưởng ngành trong giải quyết kiến nghị của cử tri đã góp phần tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc, tạo môi trường thông thoáng hơn trong sản xuất, kinh doanh, từng bước nâng cao mức độ hài lòng của người dân, góp phần tích cực vào kết quả chung của tăng trưởng kinh tế thời gian qua, được cử tri ghi nhận (GDP quý I đạt 7,38%, cao nhất trong 10 năm, khu vực công nghiệp tăng 10,08% là mức tăng trưởng 2 chữ số đầu tiên sau nhiều năm).

Ảnh ĐBND

Chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế

Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải cũng nêu rõ những tồn tại, hạn chế đối với Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành. 

Với Chính phủ và các bộ, ngành, đó là chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế. Có tới 43/59 Đoàn ĐBQH nêu nhận xét, một số bộ, ngành trả lời vấn đề mà cử tri nêu còn rất chung chung, diễn giải nhiều, nhưng không đủ thông tin, không rõ trách nhiệm và hướng giải quyết, ví dụ: Cử tri Lạng Sơn hỏi về chế độ đối với cán bộ, công chức công tác tại thôn không đặc biệt khó khăn nằm tại xã đặc biệt khó khăn, có được hưởng phụ cấp thu hút không? Trả lời cử tri lại nêu cán bộ, công chức công tác tại thôn đặc biệt khó khăn thì được hưởng phụ cấp. Trả lời của Bộ như vậy là chưa đúng với nội dung câu hỏi. Theo phản ánh của Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn, sau khi nhận được văn bản trả lời, cử tri đề nghị Bộ cần trả lời cụ thể, rõ ràng, thấu đáo hơn.

Việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật, rà soát sửa đổi các văn bản pháp luật không phù hợp thực tiễn còn chậm. Tính đến 20/4/2018, còn 101 văn bản chậm sửa đổi, đặc biệt trong đó Luật Cán bộ, công chức ban hành đã 10 năm vẫn thiếu văn bản hướng dẫn về việc xử lý kỷ luật đối tượng là cán bộ khi vi phạm; một số văn bản hướng dẫn thi hành luật chưa đúng với nội dung luật nhưng chậm được sửa đổi. Ví dụ, theo Điều 42 của Luật Khiếu nại, khi công dân không đồng tình với kết quả giải quyết khiếu nại lần 2 của cơ quan hành chính thì phải khởi kiện ra tòa, tuy nhiên Điều 20 Nghị định số 75/2012/NĐ-CP lại quy định trường hợp này, công dân có thể tiếp tục khiếu nại lên cơ quan hành chính cấp trên xem xét lại; gây quá tải lên cơ quan hành chính cấp trên và dẫn tới kéo dài nhiều vụ việc khiếu nại.

Một số văn bản pháp luật áp dụng vào thực tiễn còn vướng mắc, nhưng chưa được xem xét, giải quyết thấu đáo. Cử tri Lai Châu phản ánh về vướng mắc gặp phải trong công nhận kết quả biểu quyết của Thường trực HĐND cấp xã khi có ý kiến khác nhau (vì chỉ có 2 người). Trả lời của Bộ Nội vụ: “Hiện nay, Bộ đang tổng hợp tình hình thực hiện, xin tiếp thu chờ sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương”. Trả lời của Bộ là không sai, nhưng vướng mắc cử tri nêu rất rõ ràng, lại chưa được nghiên cứu, để tìm cách tháo gỡ, cử tri phải tiếp tục chờ đợi đến khi sửa luật (trong dự kiến chương trình xây dựng luật năm 2019 không có luật này).

Việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với một số vấn đề mà cử tri phản ánh còn chưa được thực hiện kịp thời, hiệu quả. Cử tri TP Hồ Chí Minh, Bình Định và một số địa phương phản ánh về nguy cơ cháy nổ tại nhiều khu chung cư cao tầng. Trả lời của Bộ Công an nêu Bộ đã phối hợp với Bộ Quốc phòng, huy động máy bay trực thăng để xử lý sự cố; chỉ đạo lực lượng PCCC phát 12.878 tin, 25.070 băng rôn, 1.008.799 tờ rơi cảnh báo nguy cơ cháy nổ... và xác định đây là kiến nghị đã giải quyết xong (?)

Trả lời cho thấy, Bộ đã thực hiện nhiều biện pháp để giải quyết vấn đề cử tri nêu. Đáng lưu ý, đây là kiến nghị cử tri phản ánh từ tháng 11/2017, trước khi xảy ra vụ cháy lớn tại chung cư Carina (TP Hồ Chí Minh). “Nếu các cơ quan chức năng quan tâm hơn tới phản ánh của cử tri (mang tính chất cảnh báo) tích cực thanh tra, kiểm tra để xử lý và đặc biệt là khắc phục vi phạm... thì thiệt hại về người, tài sản trong các vụ cháy vừa qua có thể đã được giảm thiểu...”, Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải nói.  

Một số vấn đề đã được UBTVQH kiến nghị tại kỳ họp trước nhưng chưa được quan tâm giải quyết thỏa đáng. Cụ thể, Báo cáo kỳ trước nêu việc công bố lịch tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu các bộ, ngành, UBND các địa phương chưa được thực hiện đúng quy định của Luật Tiếp công dân (có tới 35 tỉnh và 19 bộ, ngành không công bố lịch), điều này sẽ ảnh hưởng tới chất lượng của công tác tiếp công dân. Tuy nhiên, sau 7 tháng, ngày 25/4/2018 kết quả truy cập Cổng TTĐT của các cơ quan trên cho thấy, việc khắc phục vẫn chưa đáng kể, cụ thể vẫn có 36 tỉnh (tăng 1 tỉnh) và 12 bộ, ngành (giảm 8 bộ) không công bố lịch. 

Việc cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính mặc dù đã được Thủ tướng chỉ đạo rất quyết liệt, tuy nhiên đến nay, mới chỉ có các Bộ: Công Thương, Giáo dục và Đào tạo; Lao động - Thương binh và Xã hội phê duyệt cắt giảm; các bộ, ngành còn lại chưa có thông báo cắt giảm đáng lưu ý một số bộ, ngành có chức năng phục vụ, tiếp xúc nhiều với người dân nhưng việc cải cách thủ tục hành chính chưa được quan tâm thỏa đáng, như ngành y tế năm 2017 tụt bậc xếp hạng về cải cách hành chính so với năm 2016.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu khai mạc Phiên chất vấn

Thẳng thắn, rõ trách nhiệm, hướng khắc phục và lộ trình thực hiện

Phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, thời gian qua, hoạt động giám sát nói chung, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn nói riêng của Quốc hội đã có nhiều đổi mới, tác động tích cực đến nhiều mặt hoạt động, công tác điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành, địa phương, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, khắc phục những hạn chế, bất cập, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, được cử tri và nhân dân cả nước quan tâm, đánh giá cao.

Tại kỳ họp này, Quốc hội quyết định lựa chọn 4 nhóm vấn đề chất vấn. 

Thứ nhất, về giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng, bảo đảm trật tự an toàn giao thông và việc xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT). 

Thứ hai, về công tác quản lý đất đai, tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp; các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thứ ba về chất lượng giáo dục đại học, giáo dục phổ thông; công tác quản lý giáo dục mầm non; giải pháp khắc phục tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối sống cho giáo viên và học sinh.

Thứ tư về vấn đề lao động và giải quyết việc làm; chất lượng dạy nghề; công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em. 

Chủ tịch Quốc hội khẳng định, đây là những vấn đề lớn của đất nước, được nhân dân và cử tri quan tâm. Gắn với 4 nhóm vấn đề chất vấn, các bộ trưởng, gồm: Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải; Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trực tiếp trả lời chất vấn của ĐBQH. Các Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách các lĩnh vực nêu trên và các bộ trưởng, trưởng ngành có liên quan trong các phiên chất vấn khi cần thiết sẽ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình làm rõ thêm những nội dung mà ĐBQH quan tâm đến từng nhóm vấn đề chất vấn. 

Để nâng cao hiệu quả, tăng tính đối thoại trong hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn, nhất là trách nhiệm của người trả lời chất vấn trước nhân dân, Quốc hội tiếp tục có những đổi mới về cách thức chất vấn. Theo đó, mỗi lượt chất vấn sẽ mời 3 đại biểu đặt câu hỏi với thời lượng cho mỗi đại biểu là 1 câu hỏi, một câu hỏi 1 phút, người trả lời chất vấn có tối đa 3 phút để trả lời cho mỗi câu hỏi của ĐBQH.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các ĐBQH, khi cần thiết, có những vấn đề cần làm rõ hơn thì cho phép Đoàn Chủ tịch linh hoạt trong điều hành để cho phép các bộ trưởng có thể nói thêm; các đại biểu nêu câu hỏi chất vấn ngắn gọn, rõ ý, đi thẳng vào nội dung thuộc nhóm vấn đề mà Quốc hội đã lựa chọn, bảo đảm đúng thời gian quy định.

“Các bộ trưởng khi trả lời chất vấn đi thẳng vào vấn đề mà ĐBQH chất vấn, thẳng thắn, xác định rõ trách nhiệm, hướng khắc phục, lộ trình thực hiện trong thời gian tới”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu. 

Sau phiên chất vấn, Quốc hội cũng sẽ ban hành Nghị quyết để ghi nhận các giải pháp, những vấn đề đã hứa của bộ trưởng, thành viên Chính phủ, làm cơ sở để Chính phủ, các ngành triển khai thực hiện và các cơ quan của Quốc hội cũng như nhân dân giám sát việc thực hiện lời hứa.

Theo chương trình kỳ họp, ngay sau phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Quốc hội nghe Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện - UBTVQH Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XIV.

Tiếp đó, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất: Giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT). 

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trực tiếp trả lời chất vấn. Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng các Bộ: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công an; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Tổng Thanh tra Chính phủ và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan (nếu có).

Trong ngày chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên, Quốc hội cũng sẽ tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ 2 (dự kiến từ 15h10 đến 17h chiều 4.6): Công tác quản lý đất đai tại các thành phố lớn, các địa phương có nhiều khiếu nại, tố cáo. Tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp. Các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu tại các vùng, địa phương, đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long.

VGP