Hợp nhất hợp tác xã để phát triển theo mô hình mới

Trong quá trình chuyển đổi theo Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, nhiều địa phương với cách làm hay đã mạnh dạn hợp nhất các HTX để cùng hoạt động theo hình thức mới, từ đó đã đem lại hiệu quả thiết thực, tạo được sự đồng thuận từ các HTX và thành viên.

Mở rộng nhiều dịch vụ

Huyện Hồng Ngự được xem là một trong những điểm sáng khi phát triển theo hướng này. Ông Nguyễn Trạng Sư - Phó Chủ tịch UBND huyện Hồng Ngự cho biết, toàn huyện có 24 HTX, trong đó có 22 HTX nông nghiệp được thành lập từ những năm 80. Quá trình hoạt động của các HTX đến giai đoạn nền kinh tế phát triển theo cơ chế thị trường, do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan các HTX quy mô nhỏ không bắt kịp xu hướng phát triển của nền kinh tế dần dần tụt hậu, cơ sở vật chất bị bỏ ngõ và xuống cấp trầm trọng...

Trước tình hình đó, để định hướng cho HTX hoạt động đa ngành nghề, tổ chức lại sản xuất đúng Luật HTX năm 2012. Ban chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể (KTTT) huyện đã dự thảo kế hoạch hợp nhất, nâng chất các HTX trên địa bàn huyện, tổ chức lấy ý kiến các thành viên Ban chỉ đạo huyện, xã, vận động nội bộ ngành, Hội đồng quản trị HTX và nhân dân. Trên cơ sở được sự thống nhất của các lực lượng, tháng 9/2013 Ban chỉ đạo kinh tế tập thể huyện tiến hành hợp nhất 4 HTX trong khu ô bao 2.600ha thành 1 HTX Thường Phước Tiền. Tiếp đó, trong năm 2015, hợp nhất 11 HTX trong khu ô bao 3.200ha tại 3 xã Long Phú Thuận A,B và 2 HTX số 1,2 trong khu ô bao khu 1 dự kiến đầu tư tại địa bàn xã Thường Phước 1.

Qua hợp nhất, các HTX mở thêm được nhiều dịch vụ cung ứng cho thành viên gồm các khâu: tưới, tiêu, làm đất, giống cây trồng... Điều này đồng nghĩa với việc hạ giá thành sản xuất, nâng cao thu nhập cho thành viên.

Song song với hình thức sáp nhập hoạt động theo Luật HTX năm 2012, nhiều HTX sau khi chuyển đổi đã mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả hoạt động cung cấp dịch vụ cho kinh tế hộ thành viên; nỗ lực nâng cao năng lực quản lý, điều hành, phát huy được quyền bình đẳng, tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong sản xuất kinh doanh (SXKD), tích cực tiếp cận và ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; một số HTX đã tham gia thực hiện cánh đồng liên kết với các doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm.

Theo Liên minh HTX tỉnh, đến nay có 131 HTX chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012. Công tác chuyển đổi HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012 của các địa phương còn chậm so với kế hoạch. Khó khăn của các HTX trong việc chuyển đổi là định giá lại tài sản, vốn góp của thành viên và tỷ lệ cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho thành viên...

Khó khăn trong chuyển đổi mô hình HTX kiểu mới

Ông Võ Thanh Dũng - Chi cục trưởng Chi cục phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp cho biết, khó khăn, vướng mắc căn cơ nhất là năng lực quản lý HTX, đặc biệt là đội ngũ cán bộ nông nghiệp. Tính chung đến nay, toàn tỉnh chỉ có 6,5% cán bộ HTX đạt trình độ đại học, cao đẳng, 16,5% trình độ trung cấp, sơ cấp. Do năng lực yếu kém nên rất hạn chế trong việc xây dựng phương án tổ chức SXKD hiệu quả, nâng cao thu nhập cho xã viên các HTX.

Cũng theo ông Dũng, chuyển đổi HTX căn cứ vào 2 văn bản là Luật HTX 2012 và Nghị định 193 của Chính phủ. Tuy nhiên, từ khi Nghị định ra đời đến thời điểm này vẫn chưa có thông tư hướng dẫn cụ thể nên gây khó khăn cho công tác triển khai.

Đến nay, kết cấu hạ tầng HTX chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động, từ đó ảnh hưởng đến việc chuyển đổi HTX năm 2012. Ngoài ra, còn lợi ích nhóm, tức là khi chuyển đổi HTX quy định thành viên nhiều hơn, nhưng nếu mở rộng thành viên nhiều hơn, những HTX hoạt động tốt thì thành viên hiện hữu không muốn có thêm nhiều người tham gia, những HTX yếu thì khó thu hút được thành viên. Đây cũng có thể là một nguyên nhân chủ quan của các HTX hiện nay.

Một lý do khiến việc chuyển đổi các HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012 chậm là công tác tuyên truyền, phổ biến của một số địa phương tới HTX, xã viên còn hạn chế, dẫn đến tình trạng nhiều cán bộ HTX chưa hiểu đúng về bản chất của HTX kiểu mới.

Điều kiện để nhìn nhận lại hiệu quả chuyển đổi

Nhìn nhận về quá trình chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 trên địa bàn tỉnh, ông Nguyễn Văn Công - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, việc chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2012 chỉ là bước đệm để các HTX tiếp cận được với các cơ chế, chính sách hỗ trợ. Để hoạt động SXKD của HTX hiệu quả, điều còn lại phụ thuộc vào chính bản thân HTX. Muốn phát triển một cách bền vững, tồn tại trong cơ chế thị trường thì đòi hỏi các HTX cần có sự đột phá từ bên trong...

Tại hội nghị tổng kết KTTT tỉnh năm 2015, nhiều ý kiến cho rằng, các địa phương không nên nóng vội trong hợp nhất HTX, vì quy mô càng lớn thì càng khó kiểm soát. Địa phương không nên can thiệp quá sâu vào hoạt động của HTX mà cần tập trung vào nguồn nhân lực quản lý HTX. Ban chỉ đạo KTTT tỉnh cần xây dựng lại đề cương huấn luyện HTX sao cho gần gũi, sát với thực tiễn. Bên cạnh đó, mỗi HTX phải cụ thể hóa những lợi ích mà thành viên được hưởng, xây dựng phương án SXKD, hướng đến giảm giá thành sản xuất cho thành viên.

Ông Nguyễn Thanh Hùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo KTTT, tỉnh đánh giá, qua phong trào SXKD phát triển KTTT cả hệ thống chính trị và người dân từng bước quan tâm và nhận thức đúng hơn về vai trò của KTTT. Mặc dù quá trình chuyển đổi các HTX theo Luật HTX năm 2012 còn chậm nhưng đây cũng là cơ hội để xác định lại những nội dung công việc, xây dựng lại HTX theo đúng bản chất.

Để đạt hiệu quả trong việc chuyển đổi, ông Nguyễn Thanh Hùng yêu cầu Ban Chỉ đạo, cấp ủy, chính quyền các cấp phải tuyên truyền thẩm thấu vào chương trình hành động của địa phương về ý nghĩa, vai trò của HTX kiểu mới; Ban Chỉ đạo cấp huyện quan tâm đến công tác lựa chọn đội ngũ Ban quản trị điều hành HTX, sao cho đội ngũ lãnh đạo này vừa có tâm, có tầm và tư duy phát triển HTX.

Mỹ Nhân