Tỉnh táo trước tin đồn thất thiệt

Ngày 1-12, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẳng định, tin đồn trên mạng xã hội mấy ngày gần đây về việc sắp đổi tiền là thông tin hoàn toàn bịa đặt và có dụng ý xấu. Đồng thời, việc thay đổi mệnh giá tiền của một số nước trên thế giới vừa qua không ảnh hưởng và không liên quan sự ổn định của đồng tiền Việt Nam. Người dân cần cảnh giác trước những thông tin sai lệch, bịa đặt để tránh thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống và an ninh tiền tệ quốc gia.

Hàng chục năm trước đây, thị trường cũng đã chứng kiến làn sóng các tin đồn và cơn sốt giá đủ loại, về chứng khoán, về bất động sản và một số nguyên vật liệu xây dựng, về ngoại tệ và tỷ giá USD, về gạo và cả về đổi tiền… Thực tế, một số người dân đã có tâm lý hoang mang. Thậm chí, có người vừa bán nhà, ôm “cục tiền mặt” to, đã lo lắng hỏi chuyên gia có nên gửi tiền ngân hàng hay mua vàng và ngoại tệ…

Trong đời sống kinh tế thị trường thường tồn tại không ít tin đồn đủ loại về những thay đổi chính sách và xu hướng thị trường, cả trong nước và quốc tế. Sự ra đời, tồn tại và tác động của tin đồn như thế nào cũng phản ánh năng lực nhận thức, tâm lý của người dân; phản ánh động cơ lợi ích; chiều hướng dư luận, cũng như phần nào phản ánh và thể hiện thước đo uy tín và hiệu quả quản lý xử lý của cơ quan chức năng nhà nước liên quan. Tin đồn kinh tế thất thiệt thường xuất hiện gắn với một vài sự kiện hay xu hướng nóng nào đó, nhất là khi thiếu sự rõ ràng, nhất quán và nhanh chóng trong phản ứng chính sách của cơ quan chức năng.

Sự truyền bá nhanh chóng và dai dẳng của các tin đồn thất thiệt không chỉ do tính giật gân và tầm quan trọng của vấn đề nội dung tin đồn mà còn vì sự năng nổ truyền bá tin đồn của những kẻ chủ động tung tin đồn vì mục tiêu định hướng dư luận, tranh thủ cơ hội, “đục nước béo cò”; sự mất chủ kiến và phương hướng hành động tỉnh táo của đám đông khi thiếu thông tin chính thống, chính xác, kịp thời, cũng như do tồn tại những lỗ hổng và bất cập nào đó trong quản lý nhà nước trước các tin đồn thất thiệt đó.

Khi tin đồn mang nặng tính định hướng mục tiêu xấu và được mặc nhiên thừa nhận có thể sẽ gây ra nhiều hệ lụy khôn lường, nhất là kích thích tâm lý đám đông trong mua-bán, tạo đột biến và mất cân đối cung-cầu thị trường gắn với đầu cơ và sự bất an cá nhân, doanh nghiệp và thị trường; làm giảm uy tín, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và làm tổn thất, thiệt hại tài chính quốc gia, doanh nghiệp và người dân.

Để góp phần ngăn chặn hiệu quả các tin đồn kinh tế thất thiệt, cần tăng cường quy chế và thể chế hóa các phát ngôn; bảo đảm quyền tiếp cận thông tin và được cung cấp thông tin chính thức, kịp thời, có chất lượng và trách nhiệm pháp lý cao từ các cơ quan hoặc người đại diện nhà nước, các tổ chức kinh doanh có liên quan; coi trọng việc hoàn thiện và tuân thủ các nguyên tắc quản lý kinh tế và cạnh tranh thị trường; sự minh bạch, ổn định và tính có thể dự báo được của các chính sách; sự phản ứng chính sách nhất quán, phù hợp các nguyên tắc kinh tế, các tín hiệu thị trường khách quan và yêu cầu cam kết hội nhập, các thông lệ thế giới.

Đáng chú ý, cơ quan quản lý cần giảm và khắc phục các biểu hiện lạm dụng công cụ quản lý hành chính, mệnh lệnh và hiện tượng “vận động hành lang”, “chạy chính sách”, tư duy và hành xử vì lợi ích nhóm, bất chấp lợi ích và uy tín quốc gia; phát hiện và trừng phạt kịp thời, nghiêm khắc các cá nhân và tổ chức tung tin đồn thất thiệt, có tính phá hoại chính sách, đầu cơ và cạnh tranh không lành mạnh; kiên quyết xử lý hình sự với các vi phạm nghiêm trọng, thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục củng cố nhận thức và lòng tin của người dân, doanh nghiệp về chủ trương, chính sách quản lý nhà nước trong kinh tế thị trường. Ở đây vai trò xuất hiện, lên tiếng kịp thời thông tin rõ ràng minh bạch trên các phương tiện thông tin đại chúng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc củng cố lòng tin, nâng cao năng lực tự nhận thức và cảnh giác, tránh hành động cảm tính, tự phát, hoảng loạn đám đông, khiến vô tình hoặc cố ý tiếp tay và trở thành nạn nhân của tin đồn bịa đặt, thất thiệt hoặc sự thiếu hiểu biết của chính mình...!

TS NGUYỄN MINH PHONG/TTO