Mẹ của mẹ

Ngày nhỏ, con gần như không có ông bà. Nghe kể, ba mồ côi và mẹ cũng mồ côi, gặp, thương rồi dắt nhau về, tay trắng đôi bên tự gầy dựng mọi thứ bằng mồ hôi nước mắt mà không có bất cứ sự hỗ trợ nào từ phía mẹ cha. Vậy nhưng, nói “gần như” là bởi con nghe mình cũng còn một bà ngoại. Theo chòm xóm, ông ngoại mất sớm nên bà đi bước nữa, bỏ mẹ cho cố nuôi. Chồng sau ngoại giàu có nhưng hẹp hòi nên mẹ gần như bị ngoại bỏ rơi, không đoái hoài. Con nghe, về hỏi mẹ thực hư. Mẹ không trả lời con, còn nạt: Đừng nói bậy, con nít biết gì! Xong, mẹ ứa nước mắt!

Tuổi thơ con thực tế là không có ngoại. Hình ảnh bà ngoại và các cậu - dì (đời sau) loáng thoáng chỉ là những khái niệm, hình dung mơ hồ và thuần... lí thuyết. Tết nhất không tiền mừng tuổi, giỗ chạp không đi về. Lớn thêm một chút biết thêm, hình như những lần mẹ giỗ ông ngoại, bà ngoại cũng không sang! Lâu rồi cũng thành quen, không thấy lạ.

Chồng sau ngoại chết, ngoại ở với cậu. Nhà cậu..., không, nhà ngoại, có cây bưởi thanh trà, trái to và ngọt. Con cùng anh Hai dắt bò đi bừa ruộng dùm ngoại, thấy trái bưởi chín vàng ươm, hai anh em kì kèo: Ngoại, bừa xong, ngoại cho tụi con... xin trái bưởi hen! Ngoại gật. Mừng rơn. Hai anh em hì hục non buổi, bừa ruộng xong trở vào đã thấy trái bưởi không cánh mà bay. Hỏi, ngoại trả lời, tỉnh bơ, con dì Tám mày qua thấy xin rồi... Hai anh em thất thểu lùa bò về, vừa đi vừa khóc!

Ấn tượng của con về ngoại đã trở nên xấu, rất xấu. Xấu đến mức con thề sẽ không bao giờ léo hánh đến nhà ngoại và các cậu, dì đời sau của ngoại. Xấu đến mức con nổi xung kình mẹ một trận ngày mẹ nghe tin ngoại bệnh và tất tả qua nuôi. Mẹ không nạt con, chỉ im lặng cắp nón ra đi. Ba trông, thở dài nhưng cũng không ngăn. Ngót tháng trường - cho tới khi ngoại hoàn toàn bình phục! Sau này, có lần giận mất khôn, con lôi chuyện ấy ra chì chiết mẹ lần nữa; mẹ nhẹ nhàng: Mơi mốt mẹ bệnh, tụi con có bỏ mẹ được không? Nhưng mẹ khác, ngoại khác... Không khác nhiều đâu con; ngoại là mẹ của mẹ mà...

Mợ Út khó tính. Ngoại sống chung với cậu nhưng ăn riêng. Sắp Tết, ngoại sang dự giỗ ông, phàn nàn: Tết nhất, ăn chung với cậu mợ mày thì không ổn, mà ăn riêng nấu nướng mất công quá... Tự dưng anh Hai kêu: Hay ngoại thu xếp sang đây ăn Tết với tụi con; mình ngoại lui hui nấu nướng làm gì!

Ngoại buông miếng trầu têm dở nhìn anh em con chăm chăm. Rồi ngoại ứa nước mắt...

Y.N