Đồng Tháp mở rộng lúa chất lượng cao, phát thải thấp - Hướng tới nền nông nghiệp bền vững

ĐTO - Là 1 trong 5 ngành hàng chủ lực của tỉnh, Đồng Tháp đang tích cực triển khai và mở rộng diện tích trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, hiện đại...

Đại biểu tham quan mô hình thí điểm sản xuất lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp tại xã Láng Biển, huyện Tháp Mười

Hiệu quả rõ rệt và sự đồng thuận từ người nông dân

Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030” tại tỉnh Đồng Tháp được khởi động từ tháng 6/2024 tại Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi, xã Láng Biển, huyện Tháp Mười (nay là xã Mỹ Quý), với 50ha/24 hộ tham gia. Ngay từ những vụ đầu tiên, mô hình cho thấy năng suất và chất lượng lúa hàng hóa được nâng lên rõ rệt, đặc biệt là giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính. Cụ thể, mô hình thí điểm tại Đồng Tháp đã giảm 4,92 tấn CO2/ha.

Đồng thời việc áp dụng các quy trình canh tác bền vững như “1 phải, 5 giảm” (giảm giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nước tưới, thất thoát sau thu hoạch) đã mang lại cho nông dân lợi ích kép. Chi phí sản xuất giảm 10 - 15%, lợi nhuận tăng từ 2,3 - 7,6 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống. Theo đó, nông dân giảm được 40 - 50% lượng giống gieo sạ, số lần phun thuốc bảo vệ thực vật giảm 3 - 4 lần/vụ và giảm khoảng 30 - 40% lượng nước tưới so với quy trình canh tác truyền thống.

Sự chuyển biến tích cực này nhận được sự đồng tình và hưởng ứng mạnh mẽ từ nông dân. Ông Võ Thanh Hải ở xã Láng Biển, huyện Tháp Mười (nay là xã Mỹ Quý), nông dân tham gia mô hình, chia sẻ: “So với quy trình canh tác truyền thống, mô hình mới giúp nông dân tăng năng suất, chất lượng gạo, tỷ lệ lúa vô gạo cao hơn. Lượng giống cũng giảm đáng kể, trước đây, với 1.000m² đất canh tác, tôi sạ từ 14 - 15kg giống, hiện nay lượng giống gieo sạ chỉ còn 7kg”.

Ông Nguyễn Văn Hùng - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Thắng Lợi cho biết, hướng tới sự phát triển bền vững ngành hàng lúa gạo, HTX mạnh dạn đăng ký tham gia thực hiện Đề án ngay từ những ngày đầu. Qua 3 vụ triển khai, bà con thấy hiệu quả rõ rệt nên số lượng hộ tham gia ngày càng đông. Từ 50ha ban đầu, HTX đã mở rộng lên đến gần 200ha, dự kiến HTX sẽ tiếp tục mở rộng toàn bộ diện tích của đơn vị trong thời gian tới”.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tháp Mười, dựa trên kết quả từ mô hình thí điểm, UBND huyện chỉ đạo các địa phương vận động thành viên HTX, Tổ hợp tác và người dân tham gia nhân rộng mô hình. Đến nay, diện tích thực hiện Đề án trên địa bàn huyện đạt 9.496/12.186ha, chiếm 77,93% so với kế hoạch, cho thấy sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng.

Việc áp dụng các biện pháp canh tác bền vững trong sản xuất lúa giúp giảm phát thải và gia tăng chất lượng hạt lúa

Mục tiêu và giải pháp mở rộng diện tích

Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” tại Đồng Tháp đang được triển khai tại 7 huyện, thành phố trồng lúa của tỉnh gồm: Tân Hồng, Hồng Ngự, Tam Nông, Thanh Bình, Cao Lãnh, Tháp Mười và TP Hồng Ngự. Mục tiêu của Đồng Tháp đến cuối năm 2025 sẽ có khoảng 75.000ha lúa chuyên canh chất lượng cao và đến năm 2030 sẽ đạt 161.000ha.

Bên cạnh những triển vọng, việc triển khai Đề án tại Đồng Tháp vẫn còn đối mặt với một số thách thức về thay đổi tư duy, tập quán canh tác lâu đời của người nông dân; đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất lúa chất lượng cao; đảm bảo đầu ra ổn định và giá cả hợp lý cho sản phẩm và việc huy động nguồn vốn lớn để thực hiện Đề án...

Để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 là 161.000ha lúa chuyên canh chất lượng cao, Đồng Tháp đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp then chốt. Trọng tâm là việc áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Cụ thể, tập trung giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống còn 80-100kg/ha; giảm 20% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật; giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống. Đặc biệt, 100% diện tích tham gia Đề án sẽ áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững và được cấp mã số vùng trồng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc truy xuất nguồn gốc và xuất khẩu.

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, việc tổ chức lại sản xuất đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tỉnh chú trọng xây dựng các chuỗi liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, hợp tác xã hoặc các tổ chức của nông dân, đảm bảo 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh có liên kết. Điều này không chỉ giúp nông dân ổn định đầu ra, nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo nền tảng cho việc áp dụng đồng bộ các quy trình sản xuất tiên tiến.

Đề án 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao không chỉ là mục tiêu phát triển kinh tế mà còn là tầm nhìn về một nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường. Với sự quyết tâm của các cấp chính quyền, sự đồng lòng của người dân và vai trò ngày càng lớn của các HTX, Đồng Tháp đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn về nền nông nghiệp hiện đại, bền vững, góp phần nâng tầm giá trị hạt gạo Việt Nam trên trường quốc tế...

MN